Tương tác bất lợi giữa thuốc và thực phẩm
Otles, S., & Senturk, A. (2014). Food and drug interactions: a general review. Acta Scientiarum Polonorum Technologia Alimentaria, 13(1), 89-102.
Một số đồ ăn và thức uống có thể tương tác với thuốc làm giảm độ hấp thu thuốc, thay đổi con đường chuyển hóa và bài xuất thuốc, hoặc gây ra tác dụng phụ. Thông thường, bệnh nhân ít biết đến sự tương tác bất lợi này giữa thuốc và thực phẩm. Do đó, các bác sĩ và dược sĩ nên khuyến cáo cho bệnh nhân được chỉ định các loại thuốc dưới đây:
1. Kháng sinh - Thực phẩm giàu Calci
Sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua...) có thể gây ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của một số loại kháng sinh như tetracycline, doxycycline và ciprofloxacin. Các loại kháng sinh này gắn với calci trong sữa, hình thành nên các phân tử không hòa tan trong dạ dày và ruột non, ngăn cản sự hấp thụ của cơ thể.
2. Thuốc chống trầm cảm MAOI - Thực phẩm lên men, muối chua
Các loại thực phẩm lên men, muối chua (kim chi, dưa cải, cà muối...) có chứa tyramine. Chất này có thể làm tăng huyết áp ở các bệnh nhân đang điều tri nhóm thuốc ức chế monoamine oxidase (phenelzine, tranylcypromine, selegiline, marplan).
3. Wafarin - Thực phẩm giàu Vitamin K
Bác sĩ, dược sĩ nên khuyến cáo bệnh nhân đang điều trij với thuốc chống đông máu wafarin duy trì một lượng nhất định vitamin K dung nạp vào cơ thể, và tránh ăn quá nhiều thực phẩm giàu vitamin K như rau cải xoăn, cải bó xôi, bông cải... Vitamin K là một thành phần quan trọng của hệ enzym gan tổng hợp ra các yếu tố đông máu, cần thiết cho sự hỗ trợ đông máu. Warfarin hoạt động bằng cách giảm lượng vitamin K trong cơ thể, do đó, nếu lượng vitamin K trong cơ thể tăng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị của wafarin.
4. Bưởi và nước ép bưởi
Bệnh nhân không nên ăn bưởi và uống nước ép bưởi khi sử dụng thuốc do các chất trong bưởi ức chế enzyme CYP3A4 chuyển hoá thuốc ở ruột non. Các loại thuốc được chuyển hóa bởi enzyme CYP3A4 bao gồm felodipine, amiodarone, cyclosporine, amlodipine và nifedipine và một số thuốc nhóm statin (simvastatin và lovastatin là nhiều nhất, atorvastatin thì ở một mức độ nào đó, nhưng không ảnh hưởng nếu là pravastatin).
5. Thuốc ức chế ACE - Thực phẩm giàu Kali
Thuốc ức chế men chuyển angiotensin hay còn gọi là thuốc ức chế ACE (ACEI) thường dùng để chỉ định cho bệnh nhân cao huyết áp và điều tri suy tim. ACEI giảm huyết áp bằng cách làm giãn mạch, giảm sức cản ngoại biên, từ đó giảm áp lực lên thành mạch. Sử dụng thuốc ức chế ACE cùng với thực phẩm giàu kali như chuối, nước cam ép, các loại rau họ cải như cải bó xôi, súp lơ, bắp cải... có thể dẫn đến kali máu tăng quá mức. Do đó, bệnh nhân cần chú ý hạn chế đưa các thực phẩm này vào chế độ ăn hằng ngày và tránh dùng loại muối có thành phần kali.
6. Thuốc kích thích kê đơn - Thực phẩm chứa cồn
Uống bia rượu trong quá trình sử dụng thuốc dễ gây ra nhiều vấn đề nguy hiểm, ảnh hưởng đến quá trình điều trị cũng như sức khỏe. Một số nhóm thuốc đặc biệt nguy hại khi kết hợp với bia rượu như các loại thuốc kích thích kê đơn, thuốc an thần và thuốc tim mạch.